Close reading

Wat is close reading?

Steeds meer lees je in het leesonderwijs over de term “close reading”. Kees Vernooy – misschien wel de grootste expert op het gebied van taal- en leesonderwijs – roept al jaren dat we meer aan “close reading” moeten gaan doen. Leerkrachten kiezen vaak voor een eigen aanpak en gelukkig wordt close reading daarbij gebruikt.

Maar wat is close reading nu eigenlijk? Wat zijn de voordelen van close reading? En hoe ga je zelf aan de slag met close reading?

 

Wat is close reading?

Een Nederlandse vertaling voor close reading is er niet echt. Het zou op “besloten lezen” uit kunnen komen. Maar dan ben je er nog niet. Close reading betekent eigenlijk dat een tekst meerdere keren gelezen wordt. Bij iedere keer staat een ander leesdoel centraal. Zo wordt een tekst vanuit meerdere punten belicht. Zo kun je een tekst de eerste keer lezen om de inhoud te bepalen (waar gaat de tekst over? wat zeggen de signaalwoorden? waar wordt naar verwezen?), een tweede keer om het doel van de auteur te bepalen (wat wil de schrijver zeggen met de tekst?) en een derde keer om meningen en feiten uit de tekst te halen (welke meningen en feiten lees ik in de tekst?).

 

Voordelen van close reading

Close reading is een intensieve bezigheid. Niet iedereen staat immers te springen om dezelfde tekst meerdere keren te lezen! Toch zitten er veel voordelen aan close reading, zoals:

  • Een verhaal wordt vanuit verschillende hoeken bekeken en beleefd, wat leidt tot steeds meer nieuwe informatie;
  • Kinderen worden aangespoord om informatie uit teksten te halen;
  • Er kan een discussie gevoerd worden over de gelezen tekst op verschillende lagen (en kinderen leren die verschillende lagen kennen), zoals op inhoud, op stijl, op het doel, op de mening en op onderbouwing;
  • Close reading draagt bij aan een ultieme leeservaring en kritisch denken (21e eeuwse vaardigheden).

 

Een les close reading

Hoewel er nog geen vaste normen en richtlijnen zijn voor hoe close reading in zijn werk zou moeten gaan, kan een les close reading er als volgt uit zien.

Een les wordt gestart met de introductie van een nieuwe tekst en iedereen leest die tekst. Het doel is om te bepalen waar de tekst over gaat (dit wordt “algemeen begrip” genoemd).

Nadat iedereen weet waar de tekst over gaat, kan er in detail worden gekeken. De tekst wordt nogmaals gelezen. Er wordt gekeken naar de betekenis van nieuwe woorden, naar de verbanden die in de tekst gelegd worden, naar de details die belangrijk zijn en waar in de tekst die zich bevinden (en in hogere groepen: in welke context staan die details en maken ze deel uit van een mening of een feit, ondersteunen ze een mening of een feit?)

De tekst wordt ook een derde keer gelezen. Ditmaal staat de auteur centraal. Wat wil de auteur zeggen met zijn tekst en wat vind de lezer (de leerling) daar eigenlijk van. In een later stadium kan de tekst naast een andere tekst (en een andere auteur) gelegd worden. Denken zij hetzelfde of denken zij anders?

 

Zelf aan de slag met close reading?

Wil je als leerkracht zelf aan de slag met close reading? Dat is niet ingewikkeld. Het is vooral een kwestie van doen. Volg de stappen die we hiervoor bespraken. Het kan wel helpen om zelf even een tekst helemaal door te nemen volgens die stappen en dan te bepalen of de tekst past bij je doelgroep. Sommige teksten zijn lastiger dan andere.

Je zal zien dat je begrijpend lezen een vlucht kan nemen door close reading toe te passen. Begrijpend lezen is heel complex en hangt af van enkele basisfactoren, zoals:

  • Technisch lezen moet op orde zijn
  • Een lezer moet een voorspelling over de tekst kunnen doen
  • De leerling moet informatie af kunnen leiden
  • Een leerling moet tussen de regels door kunnen lezen

Clsoe reading is vooralsnog geen vaststaand proces. Er is geen stappenplan om het aan te leren, maar wel een stappenplan om te volgen.

 

Stappenplan bij close reading

Wil je beginnen met close reading? Dan kan het onderstaande stappenplan wellicht van pas komen.

  1. Modellen

Doe het lezen van de tekst eerst voor. Bij voorkeur een korte tekst waarin je eerst de tekst leest om de inhoud te bepalen, vervolgens om begrippen te filteren en verbanden te leggen en tot slot om de visie van de schrijver te achterhalen.

  1. Laat de tekst meerdere keren lezen

Laat de tekst vaker lezen en stel steeds een ander doel centraal, zoals 1) waar gaat de tekst over, 2) welke begrippen kom je tegen en welke verbanden kun je leggen en 3) wat bedoelt de schrijver, wat vindt hij en wat wil hij bereiken met zijn tekst?

Dit kun je eventueel samen doen. Stel dan concrete vragen over de tekst. Geen vragen die met ‘ja’ of ‘nee’ te beantwoorden zijn, maar echt open vragen, zoals ‘Wat bedoelt de schrijver met…?’ en ‘Waar baseert de schrijver… op?’

  1. Zet de kinderen aan het werk

Laat de kinderen aantekeningen maken bij de tekst. Dat kan aan de hand van de gestelde leesvragen, maar ook prima zonder. Laat ze belangrijke onderdelen uit de drie leesrondes aanstrepen.

  1. Samenwerking

Lezen kunnen kinderen ook goed samen doen, zeker als je tot een discussie over de tekst, de inhoud en de visie wil komen. Laat kinderen meningen uitwisselen en argumenten (liefst voor én tegen) opschrijven. Leer ze dat die argumenten geen mening zijn, maar wel een mening kunnen onderbouwen. Tot slot nemen ze een mening in en verdedigen ze hun standpunt.

Nadien kunnen de opbrengsten in een conclusie worden samengevat.

 

Werk jij in de klas al met close reading? Hoe ziet dat er in jouw praktijk uit?