Begrijpend lezen is de vaardigheid om niet alleen te lezen wat er staat, maar ook te begrijpen wat ermee wordt bedoeld. Het klinkt vanzelfsprekend: je leest een tekst, dus je begrijpt hem toch?
Nou, dat is alsof je zegt dat je een recept begrijpt omdat je het kunt voorlezen, zonder te weten wat een oven is. Spoiler: dat brood blijft rauw.
Wat is begrijpend lezen eigenlijk?
Begrijpend lezen gaat over betekenis: verbanden leggen, conclusies trekken, tussen de regels door lezen en nieuwe informatie koppelen aan wat je al weet. Kinderen leren:
- Hoofdgedachte en details onderscheiden (wat is écht belangrijk en wat is opsmuk?)
- Signaalwoorden herkennen (woorden als daarom, ten eerste en dus zijn de verkeersborden van de tekst)
- Conclusies trekken (de auteur zegt A en B, maar jij ziet dat C logisch volgt)
- Tekstsoorten herkennen (een betoog is iets anders dan een recept (tenzij je hele pittige discussies voert over spaghetti)).
- Samenvatten (de kunst van het wegstrepen zonder dat dat de kern verdwijnt)
In groep 7 wordt begrijpend lezen serieuzer: de teksten zijn langer , de vragen pittiger en er wordt meer van kinderen gevraagd op het gebied van strategisch lezen: niet alleen begrijpen wát er staat, maar ook wáárom en hóe het wordt gezegd.
Waarom is dit zo belangrijk voor later?
De vaardighede die kinderen in groep 7 opdoen, vormen een stevige basis voor het voortgezet onderwijs. Veel toetsen in de brugklas en verder – van begrijpend lezen in het Nederlands tot teksten bij geschiedenis, aardrijkskunde of zelfs wiskunde – testen eigenlijk of een leerling informatie kan doorgronden.
- Een leerling die verbanden kan leggen, heeft minder moeite met het snappen van moeilijke opgaven.
- Bij de Cito- of IEP-toetsen in groep 8 spelen begrijpend-leesvaardigheden een grote rol in het eindadvies.
- Op de middelbare school kom je toetsen tegen waarbij de vraagstelling lastiger is dan de tekst zelf. Kun je goed analyseren, dan heb je daar een voorsprong.
Met andere woorden: begrijpend lezen is niet alleen een vak, maar een superkracht die alle andere vakken makkelijker maakt. (En nee, je krijgt er helaas geen cape bij. Jammer!)
Hoe kun je oefenen met begrijpend lezen?
Het goede nieuws: begrijpend lezen kun je op allerlei manieren trainen, zonder dat het saai hoeft te zijn. Hier zijn een paar praktische tips:
- Lees samen krantenartikelen of korte verhalen.
- Bespreek daarna: Wat was de hoofdgedachte? Wat probeert de schrijver duidelijk te maken
- Stel vragen tijdens het lezen. “Waarom doet het personage dit?” “Hoe weet je dat?” – Leer kinderen nieuwsgierig te zijn.
- Laat kinderen voorspellen wat er komt. Zo leren ze actief meedenken in plaats van alleen passief lezen.
- Gebruik verschillende soorten teksten. Stripverhalen, nieuwsberichten, handleidingen, blogs – begrijpend lezen is overal. (Ja, zelfs in de handleiding van de magnetron.)
- Maak samenvattingen van drie zinnen. Korter is moeilijker, maar het dwingt je tot de kern.
- Gebruik actualiteit of interesses.
Een kind dat gek is op voetbal leest misschien met meer plezier een interview met een topspeler dan een tekst over de Romeinen.
Persoonlijke noot
Toen ik zelf in groep 7 zat, dacht ik dat begrijpend lezen vooral een kwestie was van “gewoon doorlezen tot de bel gaat.” Pas veel later ontdekte ik dat er écht strategie achter zit. Was ik daar maar eerder achter gekomen, dan had ik waarschijnlijk niet gedacht dat een ‘kritische noot’ een muziekterm was.
En weet je: het is eigenlijk best leuk om een tekst te “ontleden” alsof je een speurneus bent. Je ontdekt patronen, verborgen aanwijzingen en soms zelfs grapjes van de auteur. Begrijpend lezen is dus niet alleen een schooltaak; het is een manier om de wereld slimmer te bekijken.
